ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ

4. O A΄ Παγκόσμιος πόλεμος

Α. Οι συνθήκες συμμετοχής της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

Ήταν δύσκολες και περίπλοκες. Πότε μπήκε η Ελλάδα στον πόλεμο;Το 1917.

Προγενέστερα Γεγονότα	1. Σύγκρουση παλατιού –Βενιζέλου (Διχασμός) 2. Άσκοπη και δαπανηρή επιστράτευση του 1915 3. Δημιουργία κυβέρνησης Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη 4. Διάσπαση της χώρας σε δύο ουσιαστικά κράτη 5. Συμμαχικός αποκλεισμός και συγκρούσεις
Αποτέλεσμα	1.Μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος 2.Υπονόμευση πολλών από τα κεκτημένα της προηγούμενης     περιόδου

«Εκτός Ύλης – Ο Διχασμός»

Ο Εθνικός Διχασμός (1914-1917) υπήρξε μία σειρά γεγονότων που επικεντρώνονται στη διένεξη μεταξύ του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ σχετικά με την είσοδο ή μη της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα κύρια γεγονότα της διένεξης αφορούν διαδοχικά

1. την παραίτηση του Βενιζέλου

2., τη δημιουργία ξεχωριστού κράτους με πρωτοβουλία του στην Βόρεια Ελλάδα με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη και

3. την εκδίωξη του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα μετά από στρατιωτική παρέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ.

                                  

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος

Ο Βενιζέλος

Η διαφωνία μεταξύ Βασιλιά και Πρωθυπουργού οδήγησε στην παραίτηση της Κυβέρνησης Βενιζέλου την 21η Φεβρουαρίου 1915. Στις εκλογές του Μαΐου η λαϊκή ετυμηγορία επανεκλέγει τον Βενιζέλο, ο οποίος με τη νέα εκλογή του επαναλαμβάνει τη δέσμευση που είχε αναλάβει η Ελλάδα ως σύμμαχος απέναντι στη Σερβία, εάν δεχθεί εκείνη επίθεση της Βουλγαρίας. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1915, η Βουλγαρία κήρυξε επιστράτευση και η Ελλάδα αναγκάστηκε να πράξει το ίδιο. Ο Κωνσταντίνος, έμμενε στις θέσεις του για ουδετερότητα. Ο Κωνσταντίνος τελικά δέχτηκε να επιστρατεύσει 18.000 εφέδρους, ως προφύλαξη για το ενδεχόμενο Βουλγαρικής επίθεσης. Τα Ανάκτορα εξαγριωμένα εμμένουν στην θέση τους, ο πρωθυπουργός παραιτείται και πάλι και διεξάγονται εκ νέου εκλογές στις 6 Δεκεμβρίου 1915. Ο Βενιζέλος και το κόμμα το απέχουν. Έτσι νίκησαν οι φιλοβασιλικοί.

Οι φιλοβασιλικές κυβερνήσεις που διορίζονται στη συνέχεια, διατηρούν την πολιτική "ουδετερότητας". Οι δυνάμεις της Αντάντ μετά την ήττα του Βενιζέλου άρχισαν να προτείνουν ανταλλάγματα. Απορρίφθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση η προσφορά της Κύπρου από τη Βρετανία, με αντάλλαγμα τη συμπαράταξη της Ελλάδος με την Αντάντ. Οι Έλληνες διχάζονται ανάμεσα σε δύο παρατάξεις, - φιλοβασιλικών και φιλοβενιζελικών - κάτι που θα συντελέσει στην άνδρωση του εθνικού διχασμού με όλα τα μεταγενέστερα επακόλουθά του.

Στις 24 Νοεμβρίου 1916 η ολοκληρωμένη Προσωρινή Κυβέρνηση κήρυξε τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις.

Η Ελλάδα το 1916 είχε κοπεί στα δύο: Από τη μια μεριά, το κράτος της Θεσσαλονίκης που περιλάμβανε τη Μακεδονία, τηνΚρήτη και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αποφάσιζε να διενεργηθεί στρατολογία σε μεγάλη κλίμακα και οργάνωνε τη μεραρχία του Αρχιπελάγους και κατόπιν τις μεραρχίες Κρήτης και Σερρών. Τον Δεκέμβριο του 1916 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αναθεμάτισε και αφόρισε τον Βενιζέλο. Στην προσπάθεια των Γάλλων και του Βενιζέλου να θέσουν υπό τον έλεγχο τους τη νότια Ελλάδα, τα Γαλλικά θωρηκτά έμπαιναν στον Πειραιά και αποβίβαζαν 3000 άνδρες, ενώ βομβάρδιζαν περιοχές της Αθήνας γύρω από το Στάδιο και κοντά στα Ανάκτορα, σε μια σειρά επεισοδίων γνωστών ως «Νοεμβριανά». Όλα τα λιμάνια ήταν αποκλεισμένα από τους Γάλλους με αποτέλεσμα η Αθήνα αλλά και άλλες πόλεις κοντά σ΄ αυτήν να λιμοκτονήσουν.Με την επέμβαση των γαλλικών δυνάμεων ο εθνικός διχασμός έφθασε στο απόγειό του.(Πηγή: wikipedia)

Γεγονότα που ακολούθησαν	Ενοποίηση της χώρας το 1917 από Βενιζέλο με επέμβαση συμμάχων
	Συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο με ιδιόμορφο δανεισμό από τους Συμμάχους.

Β. Τα συμμαχικά δάνεια

Χώρες που δάνεισαν την Ελλάδα και ποσά:	Αγγλία (12 εκ. λίρες) Γαλλία (300 εκατ. Γαλλικά φράγκα) ΗΠΑ    (50 εκατ. Δολάρια)
Μορφή δανεισμού(θεωρητικός)	1. Τα ποσά δεν εκταμιεύθηκαν ούτε δόθηκαν στην Ελλάδα 2. Θεωρήθηκαν κάλυμμα για την έκδοση πρόσθετου χαρτονομίσματος για τη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας που θα γινόταν από την κυβέρνηση Βενιζέλου 3. Ήταν ένα είδος αποθέματος σε χρυσό και συνάλλαγμα εκτός ελέγχου της χώρας
Αξιοποίηση δανείων	1. Χρηματοδότηση από Ελλάδα της α) πολεμικής της συμμετοχής στο μακεδονικό μέτωπο β) της εκστρατείας στην Ουκρανία και στην Κριμαία γ) της α΄φάσης της στρατιωτικής εμπλοκής στη Μ.Ασία

Γ. Οικονομικές εξελίξεις 1918-1922

Δημοσιονομικό αδιέξοδο (Μάρτιος 1922). Αίτια:	1. Άρση της κάλυψης του χαρτονομίσματος από τους Συμμάχους ως αντίποινα για την επαναφορά του βασιλιά μετά την ανάληψη της εξουσίας από τα φιλοβασιλικά κόμματα το Νοέμβριο του 1920. 2.Ελλειμματικοί κρατικοί προϋπολογισμοί από το 1918 και μετά 3. Δαπανηρός μικρασιατικός πόλεμος
Αντιμετώπιση του αδιεξόδου	Διχοτόμηση χαρτονομίσματος (εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο) [το χαρτονόμισμα κόβεται στη μέση – το αριστερό κυκλοφορεί στο 50% της αξίας, το δεξί κομμάτι ανταλλάσσεται με ομολογίες Δημοσίου]
Αποτέλεσμα	Το κράτος απέκτησε 1 δις 200 εκατ. (το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926) – όμως τελικά αυτός ο νομισματικός ελιγμός δεν πρόλαβε τη μικρασιατική καταστροφή και τις βαρύτατες συνέπειές της.

«Εκτός Ύλης – Η διχοτόμηση του χαρτονομίσματος»

Το νομοσχέδιο ψηφίσθηκε στις 25 Μαρτίου 1922 με ψήφους 151 έναντι 148 και η διχοτόμηση του νομίσματος έγινε νόμος του κράτους με αριθμό 2749. Από το αναγκαστικό δάνειο εξαιρέθηκαν οι ξένοι υπήκοοι και οι ξένες εταιρείες. Σύμφωνα με το νόμο, το μέτρο της διχοτόμησης του νομίσματος θα λειτουργούσε ως εξής: Οι κάτοχοι των χαρτονομισμάτων θα κρατούσαν το αριστερό κομμάτι (που ονομαζόταν στην καθομιλουμένη «Σταύρος», επειδή είχε χαραγμένο πάνω του το κεφάλι του Γεωργίου Σταύρου), το οποίο θα είχε την αξία των 50 δραχμών, και το δεξιό κομμάτι (που ονομαζόταν αντιστοίχως «στέμμα») θα επιστρεφόταν στην Εθνική Τράπεζα, η οποία θα έδινε μιαν απόδειξη (αργότερα θα τυπώνονταν κανονικοί τίτλοι που θα αντικαθιστούσαν την απόδειξη) για τη συμμετοχή τους στο αναγκαστικό δάνειο.

ο Υπουργός οικονομικών Πρωτοπαπαδάκης

Το επιτόκιο των ομολογιών ήταν αρκετά υψηλό, στο 7% (έναντι 4% των καταθέσεων ταμιευτηρίου), και αργότερα κατέβηκε στο 6,5%, ώστε τα χρήματα που θα εξοικονομούνταν, να μοιραστούν μέσω κληρώσεως, εν είδει λαχείου. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τυχερά παιχνίδια κι έτσι η κλήρωση αυτή είχε θετική απήχηση στα λαϊκά στρώματα του πληθυσμού. ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/articles/490#ixzz3FO7TRz00